تشریح حقوقی ابهامات اطلاعیه عرضه خودروهای داخلی در سامانه یکپارچه / شرط دارا بودن گواهینامه رانندگی برای متقاضیان خرید خودرو ابطال شد؟!

در گفتگو با هادی عموئی سراجاری، حقوق‌دان و پژوهشگر در حوزه حقوق مصرف کنندگان خودرو و عضو مرکز وکلای قوه قضائیه، به بررسی ابعاد حقوقی اطلاعیه عرضه خودرو پرداختیم.

به گزارش پیام شفت وبه نقل از گیل خبر،عموئی در این گفتگو ابهامات ایجاد شده را ناشی از عدم رعایت قوانین و مقررات مرتبط با حقوق مصرف کنندگان خودرو در اطلاعیه مذکور دانست. مشروح گفتگو به شرح زیر است:

سوال: خودروهای عرضه شده در اطلاعیه شماره چهارم به چه روشی به فروش خواهند رسید؟

متأسفانه علی رغم نظارت سازمان حمایت مصرف‌­کنندگان و تولیدکنندگان بر سامانه یکپارچه عرضه خودرو، شاهد آن هستیم که در بخش آغازین اطلاعیه عنوان شده که نوع فروش خودروها در این مرحله بصورت «فروش فوق ­العاده» بوده و در بخشی دیگر از عبارت «فروش فوری» بکار برده شده است. لکن با توجه به تعیین حداکثر زمان سه ماهه برای تحویل خودرو در این اطلاعیه، می­توان این چنین نتیجه گرفت که روش فروش فوق العاده مورد نظر می­باشد.

سوال: آیا تعیین روش فروش حائز اهمیت بوده و باید قبل از عقد قرارداد مشخص شود؟

بله، به موجب مواد (۳) و (۴) آیین ­نامه اجرایی قانون حمایت از حقوق مصرف ­کنندگان خودرو، روش فروش می­باید قبل از عقد قرارداد «بصورت شفاف و روشن» اطلاع رسانی شود که متأسفانه بدلیل بکار بردن دو عنوان فروش مختلف، فاقد شفافیت می­باشد. از سوی دیگر در قوانین و مقررات مربوط به خودرو، شش روش فروش تعیین شده که هر یک از این روش های شش­گانه دارای ضوابط و مقررات خاص خود می­باشند و به همین دلیل است که تعیین روش فروش در اطلاعیه حائز اهمیت است. به عنوان مثال حداکثر زمان تحویل خودرو در فروش فوق العاده، سه ماه بوده لکن در فروش فوری سی روز است و یا اینکه میزان خسارت تأخیر در تحویل خودرو که برای خریداران بسیار حائز اهمیت است، در فروش فوق ­العاده ۳درصد ماهانه و در فروش فوری ۲.۵درصد ماهانه می­باشد.

سوال: آیا داشتن گواهینامه برای متقاضیان الزامی است؟

شورای رقابت در مورخ ۱۴۰۱/۱۱/۱۱ دستورالعملی را با عنوان «تنظیم بازار خودروی سواری» به تصویب رساند که مفاد دستورالعمل مذکور، کلیه خودروهای سواری که در طرح های فروش عادی، خودروهای فرسوده و حمایت از خانواده و جوانی جمعیت عرضه می­شوند را شامل می­گردد. در ماده (۴) از دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری، شرایطی موسوم به «شرایط عمومی» برای متقاضیان خرید خودرو تعیین شده است که یکی از این شرایط دارا بودن گواهینامه رانندگی است. که این موضوع به موجب رأی شماره 1135801 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 1402/05/03 در خصوص متقاضیان طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به جهت مغایرت با ماده (۱۲) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ابطال گردیده است. لذا نداشتن گواهینامه رانندگی برای متقاضیان طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، مانعی برای ثبت ­نام و برخورداری از خودرو نخواهد بود.

بدیهی است اشخاص حقیقی یا حقوقی که از اجرای این موضوع خودداری نمایند، علاوه بر جبران خسارات وارده به مجازات حبس یا جزای نقدی نیز محکوم خواهند شد.

سوال: آیا متقاضیان دارای پلاک انتظامی فعال نیز امکان ثبت­نام و انتخاب خودرو را دارا می­باشند؟

در ابتدای تصویب دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری از سوی شورای رقابت، متقاضیانی که دارای پلاک فعال انتظامی بودند، امکان ثبت نام و خرید خودرو را نداشتند لکن به موجب تبصره ه­ایی که در تاریخ 1402/01/28 به دستورالعمل مذکور الحاق گردید، کسانی که دارای یک پلاک انتظامی فعال هستند و عمر خودروی موضوع پلاک مذکور بیش از ۵ سال باشد از ممنوعیت فوق مستثنی خواهند بود.

سوال: آیا اهمیتی دارد که پلاک انتظامی فعال مربوط به خودروی سواری یا باری باشد؟

دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری همانگونه که از عنوان آن پیداست، صرفاً خودروهای سواری را شامل می­شود. لذا داشتن خودروهای باری و حتی خودروهای پیکاپ نظیر فوتون، کی ام سی T8 و … با عمر کمتر از ۵ سال مانعی برای ثبت­ نام و دریافت خودرو نخواهد بود.

اما در خصوص موضوع پلاک انتظامی فعال باید به این نکته توجه داشت که باتوجه به عبارت «یک پلاک فعال انتظامی» در تبصره الحاقی، این چنین مستفاد میگردد که درصورتی که متقاضی بیش از یک پلاک فعال انتظامی حتی با عمر بیش از ۵ سال داشته باشد، قادر به ثبت نام و دریافت خودرو نخواهد بود.

سوال: مدت زمان تکمیل وجه برای متقاضیان چند روز می باشد؟

اگرچه در اطلاعیه مذکور، حداکثر مهلت ۵ روزه جهت تکمیل وجه تعیین گردیده، لکن به موجب قوانین و مقررات مربوطه، از زمان ابلاغ کتبی دعوتنامه، خریداران ۱۵ روز کاری جهت تسویه حساب خودروی موضوع قرارداد فرصت خواهند داشت. لذا کاهش مدت زمان مذکور از موجبات تضییع حقوق مصرف­‌کنندگان خودرو خواهد بود.