۱ خرداد ۱۴۰۳ ۱۰:۴۰ ق.ظ
آشنایی با دوشاب پزی ،رسم کهن در شهرستان های گیلان
پخت شیره یا دوشاب خرمالو‌ی وحشی یا به زبان تالشی اربا از میوه‌های جنگلی است که در بین تالش زبان ها رواج دارد در مناطق کوهستانی و روستاهای نزدیک به جنگل‌های شفت ،فومن ،رضوانشهر وپره سر نوعی درخت که در گویش محلی به نام درخت اربا معروفاست به صورت طبیعی رشد می‌کند از زمان‌های قدیم چیدن این میوه و تهیه دوشاب از آن در میان مردم منطقه رواج داشته روستاییان مناطق سیاهمزگی، لپوندان، گشت رودخان به تولید این محصول شهرت دارند و دوشاب تولید شده از این میوه را در بازارهای محلی خود به فروش می‌گذارند در هر روستا چند خانواده با کمک هم به پختن دوشاب می‌پردازند و باقی اهالی و حتی بعضا مسافران و توریست‌ها از آنها خرید می‌کنند فصل پخت این محصول پاییز است که از اوایل آن شروع شده تا اواخر آن وبیشترین برداشت در اوایل فصل صورت میگیرد
برای تهیه این شیره‌‌ی عسل مانند درابتدا گروهی از افراد برای برداشت آن به جنگل رفته وبعد از برداشت آن را به محل پخت حمل کرده کرده ودر ظرف هایی که به زبان تالشی به آن«لار»گفته میشود واز تنه درخت ساخته میشود
وبه وسیله یک چوب قطور وسنگین یا چکمه هایی تمیزو مخصوص آن را له می‌کنند پس از اینکه به خوبی له شد خاکستر هیزم را به آن اضافه کرده در این مرحله ریختن خاکستر نقش مهمی در بهتر شدن طعم آن دارد که بعداز ان دوباره به خوبی له کرده وبعد از این مرحله آن را به ظرفی دیگر همانند «لار»که یک دریچه باز دارد ریخته و چندین بار آن را آبکشی کرده تا شیره خرمالو به خوبی گرفته شود بعد از اینکه به خوبی شیره گرفته شد شیره بدست آمده را به یک تشت یا دیگ بزرگ اضافه کرده ،بهتراست این ظرف از جنس مس باشد که از گذشته در پخت آن رواج داشته است
شیره ما باید آنقدر به جوشد تاکاملا غلیظ شود درحین جوشیدن باید مراقب باشیم تا از سرریز شدن شیره جلوگیری کرده ،از وسیله ای که درتالشی به ان«کول کیش»گفته میشود برای اینکار استفاده کرده بستگی به نقطه جوش ان از ۳تا۵ساعت طول میکشد تا کاملا پخته و غلیظ شود بعد از ان دوشاب محلی ما پخته شده واماده مصرف کردن است .
خوب است بدانید هیچ ماده نگهدارنده یا شیرین کننده به شیره اضافه نمی‌شود.
در ادامه به برخی خواص ومضرات مصرف شیره خرمالو(دوشاب)اشاره میکنیم:
حفظ بدن از اسیدی شدن :
شیره خرمالو طبع گرمی دارد و می تواند بدن را از اسیدی شدن حفظ کند. شیره خرمالو (دوشاب) برای همه ی مزاج ها مناسب می باشد.
افزایش انرژی :
شیره خرمالو جزو مواد غذایی انرژی زا بوده و برای مواقعی که بدن به انرژی بیشتری نیاز دارد،بهترین غذا محسوب می گردند، بنابراین مصرف شیره خرمالو برای بدنسازان مفید است.
فعال شدن سلول های عصبی :
مصرف شیره خرمالو در وعده ی صبحانه باعث فعال شدن سلول های عصبی و مانع ایجاد کم خونی در افراد می شود.
تسکین دهنده ی دردهای رماتیسمی :
شیره خرمالو، تسکین دهنده ی دردهای رماتیسمی و امراض شریانی و وریدی هستند. خرمالو سرشار از پتاسیم است. پتاسیم در تنظیم فشارخون و آرام کردن عضلات بدن نقش مهمی دارد. در واقع بسیاری از داروها از پتاسیم به عنوان یک ماده برای مقابله با دردهای عضلانی استفاده می کنند.
جلوگیری از ریزش موها : شیره خرمالو مانند میوه آن دارای ویتامین های B1 ،B2 و B3 بوده و به سلامتی مو های شما کمک شایانی می کند و از ریزش مو جلوگیری می کند.
نرمی و لطافت پوست :
ویتامین های A و K موجود در خرمالو، چین و چروک ناشی ازافزایش سن را کاهش می دهند. ویتامینA و E موجود در خرمالو باعث نرمی و لطافت پوست شما می شود.
تقویت سیستم ایمنی بدن :
ویتامین Cموجود در شیره خرمالو به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند و مانع از سرماخوردگی در فصول سرد سال می شود.
رفع کم خونی :
خرمالو حاوی مقادیری از ویتامین A، کلسیم، فسفر، پتاسیم، فیبر و آهن نیز است. وجود آهن در خرمالو سبب می گردد تا خطر بروز کم خونی کاهش یابد.
کاهش ابتلا به بیماری های قلبی :
شیره خرمالو دارای دو آنتی اکسیدان کاروتن و کیلوپن است که ریسک ابتلا به بیمار های قلب و عروقی و بعضی از سرطان ها را کاهش می دهد. ویتامین A و کاروتن موجود در شیره خرمالو سبب تقویت ماهیچه های قلب می شود.
ویتامین A و کاروتن موجود در شیره خرمالو سبب در بهبود بینایی موثر است. خرمالو حاوی مقادیر فراوانی ویتامین A، زیزانتین، لوتئین و لیکوپن است که همه آن ها در ارتقا سطح سلامت چشم موثرند. لوتئین و زیزانتین با محافظت از شبکیه چشم از بروز دژنراسیون ماکولا و آب مرواریدکه از مهم ترین علل نابینایی اند، جلوگیری می کنند.
جلوگیری از فشار خون :
دشو خرمالو (دوشاب) منبعی سرشار از پتاسیم و منیزیم است که با فشارخون بالا مقابله می کنند. میزان سدیم در خرمالو بسیار کم است، به همین دلیل مصرف خرمالو برای افراد مبتلا به فشارخونی می تواند مفید باشد. اگر دچار فشار خون بالاهستید، دوشاب خرمالو را فراموش نکنید.
پیشگری از سرطان :
شیره خرمالو مانند میوه خرمالو دارای مقدار زیادی بتاکاروتن و ویتامین A می باشد و می تواند بدن را از رادیکال های آزاد و سرطان ها در محافظت نماید. مصرف شیره خرمالو میوه خرمالو در پیشگیری از سرطان ریه موثر است.
مصرف شیره خرمالو در بارداری:
خوردن شیره خرمالو (دوشاب) در بارداری به بهبود و تقویت سلامتی شما کمک می کند و مواد مغذی موجود در خرمالو در رشد جنین موثر است. خرمالو سرشار از دو ماده معدنی کلسیم و فسفر می باشد و مصرف آن در افزایش رشد استخوان های جنین شما موثر است و باعث بهبود عملکرد سیستم عصبی مرکزی می گردد.
وجود آهن در خرمالو سبب می گردد تا خطر بروز کم خونی در دوران بارداری کاهش یابد. ویتامین C موجود در شیره و میوه خرمالو، در عملکرد بهتر دستگاه ایمنی بدن نقش دارد. توصیه می شود قبل از اضافه نمودن خرمالو به برنامه غذایی تان در دوران بارداری با پزشکتان در این خصوص مشورت نمایید.
مضرات شیره خرمالو
شیره خرمالو با تمام مزایایی که دارد اگر بیش از حد مصرف شود، برای افراد زیر مضر است:
بیماران دیابتی نباید بدون مشورت با پزشک خود از این ماده غذایی استفاده کنند زیرا خرمالو از قند نسبتا بالایی برخوردار است. این میوه هنگام تهیه شیره در چند مرحله حرارت می بیند، بنابراین شیره نهایی از قند بیشتری برخوردار است.
افرادی که رژیم کاهش وزن دارند نباید بیش از حد از این ماده غذایی استفاده نمایند.
زیاده روی در خوردن خرمالو و شیره آن سبب یبوست و افزایش وزن می شود.
خبرنگار:معصومه مومن زاده
